දමහන ධම්මානන්ද හිමි සහ දෙනියායේ සීලානන්ද හිමි උන්වහන්සේගේ ප්‍රාථමික ගුරුවරයා (උපාධ්‍යායන්වහන්සේ). බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමියෝ 1916 ජූලි 14 වැනි දින බලංගොඩ ඕලු ගංතොට උදකුඛේප සීමාවේදී උපසම්පදාව ලැබූහ. උන්වහන්සේ පැවිදි වීමෙන් පසු අධ්‍යයන කටයුතු කරගෙන ගිය අතර පසුව බුදුදහම සහ භාෂා පිළිබඳ විශාරදයෙකු බවට පත්විය. උන්වහන්සේ 1919 දී කොළඹ ආනන්ද විද්‍යාලයට ඇතුළත් වී 1922 දී එම පාසලේම ගුරුවරයකු බවට පත් වූහ. ථෙරවාදී ගුරුවරයෙකුට අසාමාන්‍ය ලෙස මහායාන බුදුදහම, මන්ත්‍ර සහ ගුප්ත යෝග වැනි වෙනත් සම්ප්‍රදායන් ප්‍රසිද්ධියේ ඉගෙන ගත්හ. ඔහු පරමවිඥානාර්ථවාදියකු මෙන්ම බෞද්ධයකු ද වූ බව වැටහෙන විට එය තේරුම් ගත හැකිය. ඔහු තම අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍ර බොහොමයක ස්වයං ඉගෙන ගත් අයෙකි.

1925 දී කොළඹ නාලන්දා විද්‍යාලය ප්‍රථම වරට ආරම්භ කරන විට එහි ප්‍රථම ධර්මාචාර්ය (බුද්ධාගම ගුරුවරයා) ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමියන්ය. නාලන්ද විද්‍යාලයේ ආදර්ශ පාඨය ලෙස එය ‘නාලන්ද’ ලෙස නම් කර අපදාන සෝභිනී පන්නය තෝරා ගත්තේ ද පූජ්‍ය හාමුදුරුවෝය. තවමත් භාවිතා වේ. පසුව ඔහු ශ්‍රී ලංකාවේ විද්‍යෝදය විශ්වවිද්‍යාලයේ මහායාන බුද්ධාගම පිළිබඳ මහාචාර්යවරයා බවට පත්විය. 1963 දී බෞද්ධ අධ්‍යයන පීඨයේ පීඨාධිපති තනතුරට පත් වූ ඔහු 1966 ඔක්තෝබර් 1 වැනිදා එම විශ්වවිද්‍යාලයේම උපකුලපති තනතුරට පත් විය. 

ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමියන්ගේ ප්‍රථම එතෙර දහම් ගමන 1926 දී ඉන්දියාවේ කේරළයට විය. උන්වහන්සේ 1930 දී කොළඹ ශ්‍රී ධම්මානන්ද පිරිවෙන විවෘත කළහ. 1954 ජනවාරි 18 වැනි දින සබරගමු – සද්ධම්මවංශ නිකායේ සංඝ නායක පදවියට පත් වූ උන්වහන්සේ එම වසරේම මියන්මාරයේ පැවැති හයවැනි බෞද්ධ මහා සභාවට ද සහභාගි වූහ. 1969 සැප්තැම්බර් 2 වැනි දින ශ්‍රී ලංකාවේ අමරපුර සංඝ සභාවේ සභාපති ලෙස ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමියන් පත් විය.

ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමියෝ බෞද්ධ භාවනාවේ දක්‍ෂතා නිසා ප්‍රසිද්ධියට පත් වූහ. ඔහු සමථ භාවනාව සහ විදර්ශනා භාවනාව යන දෙකම බොහෝ දුරට පුරුදු කර ඇති බව දන්නා අතර භාවනාව තුළින් ඉතා දියුණු මනසක් ඇති අයෙකු ලෙස සැලකේ. බොහෝ බෞද්ධයන් ඔහුගේ බලවත් ආධ්‍යාත්මික ආශිර්වාදය එකකට වඩා බොහෝ ආකාරවලින් අත්විඳ ඇත. උන්වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් සහ ජීවිතය බොහෝ අභිලාෂක භික්ෂූන්ට සහ ගිහි අනුගාමිකයන්ට ආශ්වාදයක් වී ඇත. පූජ්‍ය ආනන්ද මෛත්‍රෙය හාමුදුරුවෝ පූජ්‍ය නාරද හාමුදුරුවෝ සහ පූජ්‍ය මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ හාමුදුරුවෝ සමග එදත් අදත් ශ්‍රී ලංකාවේ විසිවන සියවසේ විසූ බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර ප්‍රමුඛතම ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වූවකි. අනගාරික ධර්මපාලතුමා සමඟ ඔහු කළ සේවය සහ පරිත්‍යාගයන් එක් අවධියක ශ්‍රී ලංකාවේ බුද්ධාගම නඟා සිටුවීමේ එක් ප්‍රධාන බලවේගයක් විය. උන්වහන්සේ බුදුදහම ප්‍රචාරණය සඳහා ලෝකයේ බොහෝ රටවලට ද වැඩම කළහ. 1998 ජූලි 18 වෙනිදා වයස අවුරුදු 101 දී අතිපූජ්‍ය බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රෙය හිමි අපවත් වූහ.